در دنیای ساخت و ساز و عمران، استحکام و پایداری حرف اول را می زند. میلگردها از مهم ترین مصالحی هستند که در صنعت ساختمان سازی به کار می روند و نقشی اساسی در افزایش مقاومت و دوام سازه های بتنی ایفا می کنند. اما یکی از چالش های رایجی که سازندگان با آن روبرو می شوند، زنگ زدگی این مقاطع فولادی در انبار یا هنگام حمل و نقل است. این اتفاق سوال مهمی را مطرح می‌کند: آیا استفاده از میلگرد زنگ زده در سازه مجاز است و چه پیامدهایی برای امنیت ساختمان دارد؟
شرکت صدرا پروفیل کاوه که انواع مصالح ساختمانی از جمله میلگرد و پروفیل را با بالاترین کیفیت عرضه می کند، در این مقاله ضوابط و خطرات استفاده از میلگرد زنگ زده را برای شما بررسی می کند.
زنگ زدگی میلگرد چیست و چرا اتفاق می افتد؟
میلگردهایی که در سازه ها استفاده می شوند، عمدتاً از فولادهای کربنی هستند. فولاد یک ویژگی ذاتی دارد که در مجاورت رطوبت و اکسیژن دچار زنگ زدگی یا اکسیداسیون می شود. اگر میلگردها برای مدت طولانی در فضای باز و در هوای مرطوب نگهداری شوند، اثرات زنگ زدگی روی سطح آن ها مشاهده می شود. زنگ زدگی حاصل ترکیب آهن با اکسیژن است و به صورت معمول به رنگ نارنجی مایل به سرخ است، هرچند ممکن است به رنگ زرد یا قهوه‌ای نیز دیده شود.
زنگ زدگی در واقع شایع ترین نوع خوردگی است. خوردگی به معنای تخریب ناخواسته مواد در نتیجه ترکیب عناصر فلزی یا غیر فلزی با اکسیژن است. میلگردی که دچار خوردگی یا زنگ زدگی می‌شود، در واقع آهن موجود در خود را به سایر عناصر با استحکام کمتر تبدیل می کند.
خطرات استفاده از میلگرد زنگ زده در سازه
کیفیت مصالح، تعیین کننده میزان استقامت و ایمنی سازه است. استفاده از میلگرد زنگ زده در سازه می تواند مشکلات جدی و عواقب خطرناکی به همراه داشته باشد.
کاهش مقاومت و استحکام
زنگ زدگی فرآیندی است که آهن را به اکسید آهن تبدیل می کند. این فرآیند سبب کاهش سطح مقطع میلگرد و به تبع آن، کاهش مقاومت و استحکام آن می گردد. میلگردهای زنگ زده نمی توانند نیروهای وارده بر سازه را به خوبی تحمل کنند و ضعف ساختاری در آن ها ایجاد می شود که مقاومت کششی و فشاری میلگرد را کاهش می دهد. استفاده از میلگردهای ضعیف به خصوص در سازه هایی با فشارهای بالا، می تواند پایداری سازه را کم کند و حتی به فروریزی آن منجر شود.
تأثیر بر چسبندگی میلگرد زنگ زده در بتون
بتن به تنهایی مقاومت کششی کمی دارد و میلگردها با ایجاد هم افزایی، مقاومت سازه را تضمین می کنند. اما زنگ زدگی بر خاصیت چسبندگی میلگرد تأثیر می گذارد و مانع از اتصال مناسب آن با بتن می شود. اگر از میلگرد زنگ زده در بتون استفاده شود، نیروی چسبندگی آن با بتن کاهش می یابد و این کاهش باعث انتقال ضعیف نیروها و بارها به سازه می گردد. در نتیجه، احتمال جدا شدن میلگرد از بتن وجود دارد که می تواند به بروز ترک هایی روی بتن و حتی شکست سازه منجر شود.
همچنین، حجم اکسید آهن تولید شده (زنگ) حدود سه تا چهار برابر حجم فلز اصلی است. این افزایش حجم باعث ایجاد تنش در بتن، ترک خوردگی و در نهایت کاهش مقاومت کلی سازه می شود.
حد مجاز زنگ زدگی میلگرد
از آنجا که زنگ زدگی میلگرد یک فرآیند شایع است، مقررات ملی ساختمان آیین نامه هایی را برای استفاده از آن تدوین کرده است. استفاده از میلگرد زنگ زده به طور کامل منع نشده است، اما ضوابطی دارد.
مقررات آیین نامه بتن ایران
مطابق با آیین نامه بتن ایران (آبا)، میلگردهای فولادی را باید در محل های بدون رطوبت و آلودگی انبار کرد. مهم ترین نکته درباره حد مجاز زنگ زدگی میلگرد این است که اگر زنگ زدگی عمیق نباشد و منجر به پوسته شدن یا خوردگی شدید میلگرد نشود، استفاده از آن در بتن بلامانع است.
استانداردهای بین المللی
طبق استانداردهایی مانند ASTM و کتابچه راهنمای CRSI، میلگردهای زنگ زده در صورتی قابل استفاده هستند که حداقل وزن، ابعاد، و ارتفاع تغییر شکل های ناشی از زنگ زدگی در حد استاندارد تعریف شده باقی بماند. اگر رسوب زنگ سبک و سطحی باشد، تأثیری بر چسبندگی آن به بتن نخواهد داشت و استفاده از آن مجاز است. حتی تحقیقاتی در سال ۱۹۲۰ نشان داد که یک لایه نازک زنگ می تواند خاصیت چسبندگی فولاد را بهبود بخشد.
چگونه می توان زنگ زدگی میلگرد را رفع کرد؟
اگر زنگ زدگی میلگرد سطحی باشد، باید با استفاده از روش های استاندارد اقدام به تمیز کردن نواحی زنگ زده کرد. در صورتی که زنگ زدگی شدیدتر باشد و منجر به پوسته شدن و یا خوردگی عمیق گردد، باید مجموعه آزمایش هایی روی میلگرد انجام شود تا مشخصات مکانیکی آن تأیید گردد.
روش سندبلاست (ماسه پاشی)
مهم ترین و مؤثرترین روش برای رفع زنگ زدگی میلگرد که دچار پوسته شدن شده، سندبلاست (ماسه پاشی) است. در این روش، ساینده ای با سرعت بسیار زیاد و با کمک فشار هوا، روی سطح میلگرد پاشیده می شود تا سطح آن را پاکسازی کند. مقررات ملی ساختمان تصریح می کنند که برای رفع پوسته های زنگ، استفاده از برس سیمی و سایر روش ها مجاز نیست، زیرا این کار ممکن است خط و خش هایی روی میلگرد ایجاد کند و به لایه های سالم زیرین آسیب برساند. سندبلاست یک روش کم هزینه و مقرون به صرفه برای پاکسازی آلودگی از سطح میلگرد محسوب می شود.
روش‌های دیگر
برای زنگ زدگی های سطحی و جزئی، می توان از برس کشیدن دستی استفاده کرد. استفاده از واترجت با فشار بالا و پاک کننده های شیمیایی نیز از دیگر روش های ممکن هستند، هرچند برس زدن دستی و مواد شیمیایی روشی وقت گیر است و می تواند باعث آلودگی محیط زیست شود.
کلام آخر و توصیه شرکت صدرا پروفیل کاوه (فولاد موحد)
پایداری و دوام طولانی مدت سازه، هدف اصلی ساخت و سازهای امروزی است. استفاده از میلگردهای زنگ زده، حتی اگر در حد مجاز زنگ زدگی میلگرد باشند، عمر مفید ساختمان را کاهش می دهد و ایمنی سازه را به خطر می اندازد. بهترین راهکار برای جلوگیری از مشکلات ناشی از زنگ زدگی و خوردگی، خرید مقاطع فولادی تازه و با کیفیت بالا است.
شرکت صدرا پروفیل کاوه با بیش از ۲۷ سال سابقه در ایران و با برند تجاری فولاد موحد فعالیت می کند. فعالیت اصلی ما تولید قوطی و لوله های پروفیل فولادی با بالاترین کیفیت است و کادر متخصص ما نیازهای خریداران را به بهترین شکل تأمین می کند. انواع مصالح ساختمانی اعم از پروفیل، میلگرد، نبشی، ناودانی، ورق سیاه و تیرآهن را در فولاد موحد می توانید پیدا کنید.
فولاد موحد با تأمین انواع مقاطع فولادی مرغوب، از جمله میلگرد و تیرآهن هاش (H) با تضمین کیفیت و مطابق با استانداردهای ملی، شما را از نگرانی بابت زنگ زدگی میلگرد در سازه راحت می کند.
شما می توانید با خیال آسوده، مصالح مورد نیاز خود را با بهترین کیفیت و قیمت مناسب از ما خریداری کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر و خرید محصولات ما، با شماره تلفن ۰۴۱۳۴۴۷۹۶۸۱ تماس بگیرید.
پرسش های متداول
1. آیا زنگ زدگی سطحی میلگرد نیاز به آزمایش دارد؟
اگر زنگ زدگی میلگرد صرفاً سطحی باشد و منجر به پوسته شدن و یا خوردگی عمیق نشود، برای استفاده در بتن بلامانع است و نیازی به انجام آزمایش های مکانیکی پس از رفع زنگ ندارد.
2. مهم ترین خطر استفاده از میلگرد زنگ زده در سازه چیست؟
مهم ترین عیب میلگرد زنگ زده این است که قابلیت چسبندگی و اتصال مناسب بین میلگرد و بتن از بین می رود. این امر موجب کاهش شدید مقاومت سازه و کاهش عمر مفید ساختمان می شود.
3. برای رفع زنگ زدگی شدید میلگرد از چه روشی باید استفاده کرد؟
اگر میلگرد پوسته شده یا دچار خوردگی عمیق باشد، بهترین و مؤثرترین روش مورد تأیید برای پاکسازی سطح آن، عملیات سندبلاست (ماسه پاشی) است.
