در طول روز به دفعات زیادی از محصولات و کالاهایی از جنس فولاد و پلاستیک استفاده می کنیم. اما هر کدام تاثیرات متفاوتی بر روی محیط زیست اطراف خود دارند. به همین دلیل می خواهیم در این مقاله به توضیح فولاد ضد زنگ و پلاستیک که در صنایع مختلف و همچنین زندگی روزمره استفاده های فراوانی دارند، بپردازیم و فرایند های تولید، تاثیرات محیط زیستی، هزینه های تولید، الزامات ایمنی و موارد بهداشتی پلاستیک و فولاد ضد زنگ را با یکدیگر مقایسه می کنیم تا در آخر به این سوال پاسخ دهیم که کدام یک از این ماده، آسیب کمتری به محیط زیست وارد می کند؟!
فولاد ضد زنگ چیست؟
فولاد ضد زنگ (استنلس استیل) در ترکیب خود مقدار زیادی کروم دارد. حداقل کروم مصرفی در فولاد ضد زنگ، در حدود 12% است. کروم به فولاد، خاصیت مقاومت در برابر خوردگی می دهد. این فلز با افزودن عناصر دیگر مثل مولیبدن، نیکل و ازت، مقاومت خود را در برابر خوردگی و همچنین مقاومت در برابر حرارت را افزایش می دهد. برای اینکه این نوع از فولاد بتواند در برابر زنگ زدگی از خود واکنش نشان دهد و به خوبی عمل نماید، نباید میزان کروم استفاده شده در آن از این میزان کمتر باشد. زیرا وجود همین مقدار از کروم در فولاد باعث ایجاد خاصیت ضد زنگ می گردد. همچنین این مورد باعث طول عمر بالای فولاد و حفظ کارایی خود در این مدت می شود.
پلاستیک چیست و چگونه ساخته می شود؟
پلاستیک یک ماده مصنوعی بوده و از بسپارش یا پلیمریزاسیون نفت و گاز طبیعی به وجود می آید. منظور از بسپارش یا پلیمریزاسیون، به هم پیوستن مولکول های کوچک و تشکیل مولکول های بزرگ (بسپار) است. در این فرایند، نفت یا گاز را در دما های بسیار بالا حرارت می دهند. این عمل باعث می شود تا مولکول های نفت و گاز شکسته شده و به مولکول های درشت تر تبدیل شوند.
مواد پلیمری که زنجیره های بلند مولکولی را در خود جای داده اند، بسیار سبک وزن بوده و از انعطاف خوبی برخوردار می باشند. به همین دلیل در زمینه های مختلفی از جمله ساخت ظروف یکبار مصرف، بسته بندی، ساخت قطعات خودرو، لوازم الکترونیکی و … از این ماده مصنوعی استفاده های فراوانی می شود.
تاثیر فولاد ضد زنگ بر محیط زیست
تولید فولاد به مصرف انرژی های زیاد و همچنین استخراج گسترده از منابع طبیعی (منابع سنگ آهن، کروم، سنگ آهک، کک و نیکل) نیازمند می باشد. اما باید توجه داشته باشیم که این ماده به عنوان یکی از مقاوم ترین و بادوام ترین مواد موجود در جهان شناخته می شود که می تواند سال های بسیار زیادی، کارایی داشته باشد. همچنین بهتر است بدانیم که هرچه نگهداری و مراقبت از این فلز بهتر انجام شود، طول عمر آن نیز افزایش پیدا خواهد کرد. طول عمر بالای این آلیاژ باعث می شود تا نیاز به جایگزینی مکرر با فولاد ضد زنگ دیگر، کاهش پیدا کند و اثرات زیست محیطی که در طی تولید این ماده به وجود می آید به حداقل برسد. همچنین این ماده را می توان چندین بار بازیافت کرد تا به مصرف دوباره برسند.
مزایای فولاد ضد زنگ
- کاهش مصرف انرژی
- کاهش تولید گازهای گلخانه ای
- کاهش تولید ضایعات
- کاهش تأثیرات زیست محیطی
- صرفه جویی در منابع طبیعی
- کاهش هزینه های تولید
کاربرد های فولاد ضدزنگ
- بناهای معماری
- ساخت بدنه خودرو
- ساخت واگن های قطار و هواپیما
- ساخت ابزار و تجهیزات پزشکی
- ساخت آسانسور و پله برقی
- ساخت انواع لوازم آشپزخانه
- نماسازی ساختمان
- نیروگاه های هسته ای
- نیروگاه های خورشیدی
- نیروگاه های سوخت زیستی
می توانید برای آشنایی بیشتر با کاربردهای فولاد ضد زنگ به مقاله کاربرد فولاد ضد زنگ در صنایع ساختمانی و نظامی مراجعه فرمایید.
تاثیر پلاستیک بر محیط زیست
پلاستیک یک ماده ارزان و بسیار سبک است. با توجه به ساختار آن، می توان به این نتیجه رسید که دوام و مقاومت پلاستیک نسبت به فولاد بسیار کمتر می باشد. در واقع پلاستیک بر خلاف فولاد، مستعد شکسته شدن و تخریب است. تخریب پلاستیک باعث انتشار میکروپلاستیک هایی می شود که برای محیط زیست و حیات وحش بسیار مضر هستند و به اکوسیستم آسیب های مهلکی وارد می کنند.
همانطور که قبلا اشاره شد، برای تولید پلاستیک به مقدار زیادی انرژی و منابع طبیعی همانند نفت و گاز نیاز است. استخراج و پالایش این گونه مواد نیز پیامدهای بسیار مخرب (آلودگی هوا و آب، انتشار گازهای گلخانه ای و…) برای محیط زیست در پی خواهند داشت.
همانند فولاد، پلاستیک را نیز میتوان بازیافت کرد اما به دلیل دشوار بودن و پرهزینه بودن این فرایند، معمولا از انجام این کار صرف نظر می شود. همچنین بازیافت مواد پلاستیکی باعث می شود تا کیفیت آن ها کاهش چشمگیری پیدا کند و همچنین استحکام اولیه خود را از دست بدهند. بنابراین بسیاری از پلاستیک ها در نهایت به محل دفن زباله راه پیدا می کنند. پلاستیک های موجود در محل دفن زباله هم به صدسال زمان نیاز دارند تا به صورت کامل تجزیه شوند. بنابراین میتوان گفت که پلاستیک یکی از خطرناک ترین زباله هایی است که در جهان تولید می شود.
کلام آخر و نتیجه گیری
فولاد و پلاستیک، دو ماده پر کاربرد در جهان هستند که تاثیرات متفاوتی بر محیط زیست دارند. فولاد یک ماده بادوام است که می تواند برای مدت طولانی استفاده شود. این امر باعث کاهش ضایعات، تاثیرات سوء زیست محیطی، صرفه جویی در منابع طبیعی و کاهش هزینه های تولید می شود. پلاستیک یک ماده غیرقابل تجزیه است که می تواند سال ها در محیط زیست باقی بماند. این امر باعث افزایش ضایعات و تأثیرات زیست محیطی می شود.
پلاستیک و فولاد ضدزنگ هر دو دارای معایب و مزایای مختلفی هستند. به همین منظور برای اینکه بتوانید بهترین انتخاب را بین این دو گزینه داشته باشید؛ ابتدا اثرات زیست محیطی، هزینه های تولید، کاربرد، الزامات ایمنی و موارد بهداشتی این دو ماده را با یکدیگر بررسی کنید و سپس یکی را به عنوان بهترین گزینه انتخاب کنید.
