لوله داربست و انواع آن

داربست چیست؟

افراد برای دسترسی به ارتفاعات از داربست که یک سازه‌ی فلزی یا چوبی و موقت است، استفاده می‌کنند. با توسعه یافتن داربست‌های بلند مرتبه، نیاز به دسترسی به ارتفاعات جهت ساخت و تعمیر ساختمان، قابل لمس و محسوس‌تر شد به همین خاطر از لوله‌های فلزی یا چوبی، که در برخی مواقع نیز به عنوان تکیه‌گاه برای بخش‌های دیگر سازه مورد استفاده قرار می‌گیرند، استفاده شد. برای ساخت این داربست‌ها به تخصص و مهارت ویژه‌ای نیاز است زیرا اگر داربست سست و غیراصولی ساخته شود خطر تلفات جانی بسیار زیادی دارد. از این رو کارشناسان شرکت صدرا پروفیل کاوه، می‌کوشند تا کلیاتی از لوله داربست را در اختیار مخاطبان خود قرار دهند. در این مقاله، داربست مدنظر، داربست های فلزی می باشند

داربست‌ها را معمولا از لوله‌های فولادی نمره 5 می‌سازند که دارای ضخامت 2 تا 4 میلی‌متر بوده که بوسیله بست‌های چهارپیچ، بست دو پیچ، آهنگیر، اتصال و … مونتاژ و نصب می‌گردند.

لوله داربستی چیست؟

لوله‌داربستی، لوله سیاه فلزی است که از ورق سیاه به روش نورد گرم ساخته شده است و در بازار به طول 6 یا 3 متر یافت می‌شود. این لوله‌ها دارای اتصالات مخصوص به خود هستند و معمولاً به صورت قالب و بست ساختار را تشکیل می‌دهند.

لوله‌های داربستی را کارخانه‌های مختلفی تولید می‌کنند زیرا هیچگونه سیالی در لوله‌های داربستی عبور نمی‌کند هیچگونه آنالیز و تستی نداشته و طریقه ساخت و تولید آن به نسبت راحت‌تر از بقیه لوله‌ها می‌باشد. کارخانه‌هایی که توانایی تولید لوله‌های داربست را دارند می‌توان به کارخانه‌های اصفهان، قم و تهران اشاره نمود. لوله داربستی معمولا در صنایع و سازه‌های صنعتی که نیاز به ساخت و تعمیر در ارتفاعات باشد مورد استفاده قرار می‌گیرند و در سایزهای مختلف تولید شده که متداولترین سایز آن 1/2 1 اینچ یا همان نمره 5 می‌باشد.

بهترین ضخامت دیواره برای لوله‌های داربست، 3.2 میلی‌متر می‌باشد ولی رایج‌ترین لوله‌ها، لوله هایی با ضخامت 2 و 2.5 میلی‌متر هستند. طول آنها بسته به طول ساختمان، متفاوت می‌باشد ولی غالباً 6 متری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اجزای تشکیل دهنده لوله داربست

جنس لوله‌های داربست، فولادی و گالوانیزه می‌باشد که خود در دو نوع درزدار و بدون درز است. لوله‌های بدون درز دارای ایمنی بالاتری بوده و طبیعتاً هزینه تولید لوله بدون درز نیز بالاتر از لوله درزدار می‌باشد. اما لوله‌های درزدار برای ساخت لوله‌های داربستی نیز مناسب و قابل استفاده هستند. در لوله داربستی هم از لوله‌های سنگین و هم از لوله‌های سبک می‌توان استفاده نمود که درباره ضخامت، طول و قطر لوله‌ها توضیح می‌دهیم.

ضخامت‌های مورد استفاده در این سایز لوله داربستی 2، 2/5، 3 و 4 میلی‌متر می‌باشد که ضخامت های 2 و 2/5 میلیمتر پر کاربردتر می‌باشند.

• بست داربست: بست‌های داربست نیز در انواع تک پیچ، دو پیچ و… تولید و عرضه می شوند و بسته به نوع داربست انتخاب می‌گردند.
• ستون داربست: لوله قائمی که بار را به زمین منتقل می‌کند. نقش تکیه‌گاه دارد که باید عمود بر زمین و یا کمی متمایل به ساختمان نصب گردد. طول لوله‌های داربست غالباً 6 متر است. برای افزایش این مقدار، از بست‌های برشی استفاده می‌گردد.
• لوله های افقی: وظیفه مهار لوله های داربست را در طول دارند و به عنوان تکیه گاه لوله های زیرتخته ای استفاده می شوند که عمود بر ساختار داربست هستند.
• لوله های زیرتخته‌ای: لوله هایی هستند که در میان لوله های افقی سراسری و دیوار ساختمان نصب می گدند. این لوله ها به عنوان تکیه گاه تخته های سکو عمل می نمایند.
• شمع مایل: شمع مایل لوله ای است که بر روی زمین و یا ساختمان مجاور قرار می گیرد.
• لوله‌های مهار: لوله هایی که در قطر داربست نصب می شوند تا از حرکت آن جلوگیری نمایند.
• قید دیوار درگاهی: وظیفه مهار داربست با ساختمان را دارد و بین دو سطح یکپارچه قرار می‌گیرد.
• قید: لوله ای است که داربست را به قید دیواره درگاهی با یک مهار محکم دیگر متصل می نماید.
• دستک‌های افقی داربست: لوله‌ای که دو لوله افقی سرتاسری را به یکدیگر متصل می سازد.
• میله شکاف‌دار اتصال: لوله ای است که برای افزایش طول لوله داربست مورد استفاده قرار می گیرد. اتصال آن اتصال داخلی بوده و نسبت به بست برشی، استفاده بیشتری دارد.
• پایه مهار: پایه مهار وسیله ای است که به منظور محکم نمودن قید دیوار درگاهی در میان دو لغاز مورد استفاده قرار می گیرد.
• اتصالات پل زیر سقف: اتصالاتی است که به منظور محکم نمودن لوله داربست به پل های زیر سقف استفاده می گردد.
• بست پله‌ای داربست و صفحه پله: پله داربست به منظور دسترسی بهتر و مطمئن تر به ارتفاعات است که بوسیله آن پلکان، پاگرد در بدنه داربست ایجاد می نمایند.
• پل: پل عبارت است از لوله‌ای افقی که بر روی لوله های زیر تخته ای محل یک پنجره تکیه دارد. پل ها خود تکیه گاه لوله های زیرتخته ای میانی را فراهم می سازند.
• بست راست گوشه: نقش اتصال ستون داربست را به لوله های افقی دارد.
• بست لوله زیرتخته‌ای: اتصالی غیر باربر بوده که به جهت متصل ساختن لوله زیرتخته ای یا دستک افقی داربست به لوله افقی سرتاسری استفاده می گردند.
• بست گردان: وظیفه اتصال دو لوله ای که با زاویه نسبت به هم قرار میگیرند ، اتصال مهار به ستون بیا لوله افقی سرتا سری، را به عهده دارد.
• بست بوشی: این نوع بست، اتصال دهنده ای است که سر لوله ها و در داخل آن ها قرار می گیرد. در نتیجه دو لوله سر به سر به یکدیگر متصل می شوند.
• بست خاردار: وظیفه اتصال لوله های دو تکه را به عهده دارند.
• مهار انتهایی: بست‌هایی در انتهای داربست هستند.
• صفحه زیرستون: صفحه ای است که در زیر ستون قرار گرفته و سطح اتکای آن حداقل ۰٫۲۲۵ متر مربع می باشد. علاوه بر این صفحه، صفحات دیگری نیز با پایه قابل تنظیم وجود دارند.
• پایه قابل تنظیم: پایه قابل تنظیم، به جداره داخلی پایین داربست اتصال یافته و به وسیله آن ارتفاع پایه داربست تنظیم می گردد.
• توپی‌های پلاستیکی: جهت محافظت افراد از لبه های تیز لوله در انتهای داربست استفاده می گردند.
• کفشک پایه: جنس این محصول از چوب بوده و در زیر کفشک های فلزی داربست در سطوح ناهموار قرار داده می شود، ابعاد کفشک پایه به طول ۶۰ سانتی متر، عرض ۲۵-۲۲٫۵ سانتی متر و ضخامت ۶٫۳-۳٫۸ سانتی متر می باشد .
• کفشک فلزی: این کفشک از جنس فلزمی باشد و در قسمت انتهایی لوله داربست بر روی کفشک پایه قرار می‌گیرد.
• تخته داربست: این محصول در دو نوع فلزی و چوبی در بازار موجود می باشد ، تخته داربست دردو اندازه ۶ و ۴ متری تولید می شود و ضخامت آن مابین ۶٫۳-۳٫۸ سانتی متر است .
• کاور (روپوش): وظیفه این محصول پوشش قسمت بیرونی اتصال دو سر لوله های داربست است.
• نردبان: نردبان آلومینیومی برای دسترسی به طبقات بالای داربست مورد استفاده قرار خواهد گرفت، طول استاندارد نردبان داربست حدود ۶ متر بوده و بایستی با زاویه ۷۵ درجه نصب گردد.
• جک داربست: جک داربست برای ثابت کردن سکوی داربست به محلی ثابت مورد استفاده قرار می گیرد.
• چرخ داربست متحرک: این چرخ ها در داربست های متحرک مورد استفاده قرار می گیرند.
• سیم مخصوص داربست: این محصول از جنس گالوانیزه بوده و برای بستن تخته های داربست به لوله داربستی مورد استفاده قرار می گیرد .
• بالابر: بالابر همان گونه که از نامش مشخص است برای بالا بردن تجهیزات داربست استفاده می‌شود.

انواع داربست

در این مقاله به انواع داربست‌های فلزی بر حسب کاربرد و نوع اتصالات و …. می پردازیم:

• داربست چکشی ستاره
• داربست مثلثی
• داربست چکشی کاسه‌ای
• داربست های معلق
• داربست پایه‌دار

داربست چکشی ستاره

داربست ستاره‌ای دارای پایه‌های عمودی و مهارهای افقی می‌باشد که در سایز و اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند. پایه‌های عمودی داربست چکشی را می‌توان با کمک پیچ‌های تنظیم کننده با توجه به ارتفاع‌های مختلف تنظیم کرد برای نصب و جدا کردن قطعات این داربست، باید از ضربه‌های چکش استفاده کرد و نیازی به استفاده از پیچ و مهره نیست. از این داربست‌ها معمولا در مواردی استفاده می‌شود که نیاز به بتن‌ریزی سقف با ضخامت زیاد وجود دارد.

مهارهای افقی داربست ستاره‌ای را نیز می‌توان به راحتی و با استفاده از ضربه‌های چکش نصب کرد. اتصال قطعات داربست چکشی با استفاده از پین و مغزی‌ها انجام می‌شود. از این نوع داربست می‌توان برای داربست‌بندی ساختمان و انواع سازه‌های بتنی در هر ارتفاعی استفاده کرد. تغییر ارتفاع داربست‌های ستاره‌ای، با استفاده از اضافه کردن و یا کم کردن تعداد میله و پایه‌های عمودی انجام می‌شود. مهمترین مزیت این نوع داربست نسبت به بقیه آنها، سهولت در باز و بسته شدن می‌باشد.

اجزای داربست ستاره ای

به طور کلی اجزای همه داربست‌ها تا حدودی شبیه به هم می باشد:

• پایه داربست
• کفشک یا پاشنه داربست
• مغزی داربست
• پین داربست
• مهار داربست
• پایه جک با قابلیت تنظیم
• سرجک یا پیچ تنظیم

مزایای استفاده از داربست‌های چکشی به شرح ذیل می‌باشد:

• سهولت و سرعت اجرا در باز و بسته شدن و عدم نیاز به آچار جهت بستن اتصالات
• سهولت در جابجایی و انتقال آن به دلیل سبک بودن قطعات
• قابل استفاده در داربست‌‌بندی نمای ساختمان‌ها و یا تأسیسات پالایشگاهی و …
• عدم نیاز به کارگر ماهر داربست بند و مونتاژ قطعات توسط کارگر ساده
• عدم نیاز به مهاربندی در ارتفاع‌های زیاد
• قابل توسعه در پلان ها و در ارتفاع بدون محدودیت
• باربری قابل توجه در کفراژ بندی دال‌های بتنی
• قابل استفاده در کفراژ بندی سقف‌های قوسی و غیر همسطح
•  سرعت مونتاژ و دمونتاژ در این نوع داربست بسیار سریع تر از انواع دیگر داربست‌ها می‌باشد.
• اجاره داربست چکشی، یک روش بسیار به صرفه و اقتصادی برای کفراژبندی زیر سقف، دال بتنی و نمای بیرونی ساختمان‌ها می‌باشد.
• با استفاده از سیستم داربست چکشی می‌توان اشکال مختلف را با هر ارتفاعی ایجاد کرد.
• امکان ترکیب داربست ستاره‌ای با داربست‌های سنتی نیز وجود دارد.

داربست مثلثی

از اجزای مثلت شکل تشکیل شده است که به صورت نر و ماده به یکدیگر متصل می‌شوند. فریم این نوع داربست در سه تیپ 0.5 ، 0.75 و ۱ متری تولید می‌شود که عرض آنها نیز معمولاً، 120 سانتیمتری می‌باشد. مقاطع این داربست نیز مثلثی و یا مربعی می‌باشد. از این نوع داربست در پل‌ها و کفراژبندی دال و تیرها استفاده می‌شود.

مزایای استفاده از داربست‌های مثلثی به شرح ذیل است:

• سهولت و سرعت در باز و بسته شدن و عدم نیاز به آچار جهت بستن اتصالات
• باربری بسیار زیاد در کفراژ بندی دال های بتنی به لحاظ داشتن عضوهای مورب ثابت
• عدم نیاز به کارگر ماهر داربست بندی و مونتاژ قطعات توسط کارگر ساده

داربست چکشی کاسه ای

داربست‌های چکشی کاسه‌ای، دارای مهارهای افقی و پایه‌های قائم هستند که طول پایه‌های آن 3، 2.4 ، 1.8 ، 1.2 و 0.6 متر می‌باشد. مهارهای افقی به سادگی با ضربه چکش، بر روی پایه‌های داربست سوار می‌شود. داربست های چکشی کاسه‌ای با قرار دادن سرجک‌های قابل رگلاژ در قسمت بالایی و پایه جک‌های قابل رگلاژ در قسمت پایین داربست برای هر ارتفاع و اختلاف ترازی قابل تنظیم می‌باشند. پایه‌های داربست چکشی کاسه‌ای را نیز بوسیله مغزی و پین به یکدیگر متصل می‌کنند. داربست چکشی ستاره ای نقاط مشترک و تفاوت‌هایی با داربست‌های چکشی کاسه‌ای دارد.

مزایای استفاده از داربست‌های چکشی کاسه ایی به شرح ذیل می‌باشد:

• سهولت و سرعت در باز و بسته شدن و عدم نیاز به آچار جهت بستن اتصالات
• عدم نیاز به کارگر ماهر داربست بند و مونتاژ قطعات توسط کارگر ساده
• قابل استفاده در داربست‌بندی نمای ساختمان‌ها و یا تأسیسات پالایشگاهی و …
• قابل توسعه در پلان و در ارتفاع بدون محدودیت و عدم نیاز به مهاربندی در ارتفاع‌های زیاد
• باربری زیاد در کفراژ بندی دال های بتنی
• سهولت در جابجایی و انتقال آن به دلیل سبک بودن قطعات
• قابل استفاده در کفراژبندی سقف های قوسی و غیر همسطح

داربست های معلق

اگر نصب داربست بر روی زمین ممکن نباشد می‌توان داربست را بر روی دیواره ساختمان نصب نمود. این نوع داربست‌ها از سطح ساختمان به صورت سکو بیرون زده و به همین جهت به آن‌ها داربست معلق یا سکوی پیش آمده گفته می‌شود.

داربست پایه دار

اگر نیاز به برپایی سریع باشد، از داربست پایه‌دار استفاده می‌شود که به سرعت نصب و آماده می‌شود اما نمی‌توان از آن برای ارتفاعات زیاد استفاده کرد و حداکثر تا 3 ردیف می‌توان نصب کرد علاوه بر آن ارتفاع سکوی کار در بالای سطح زمین یا طبقه‌ای که داربست پایه‌دار روی آن قرار می‌گیرد نیز بایستی حداکثر 4.5 متر باشد. به دلیل سبکی و نصب سریع، باید پایه‌ها را کاملا ثابت نمود و برای بالا و پایین رفتن، از نردبان استفاده می‌گردد.

***     شرکت صدرا پروفیل کاوه      ***